Δεν έχουν μοιραστεί την αγάπη των γονιών τους, ούτε τα παιχνίδια τους. Αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής και θεωρούνται οι … μικροί ‘αρχηγοί’ της οικογένειας. Τα μοναχοπαίδια –παιδιά κι ενήλικες- είναι καταδικασμένα από ‘κούνια’ να κουβαλούν, διόλου κολακευτικές ‘ταμπέλες’. Α priori, θεωρούνται ακοινώνητα, κτητικά, ανώριμα και εγωκεντρικά. Μήπως ήρθε η ώρα ν’ αποκατασταθεί … η φήμη τους;

Οι πρώτες έρευνες για τα χαρακτηριστικά που αναπτύσσουν τα μοναχοπαίδια ξεκίνησαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, από τον αναπτυξιακό ψυχολόγο G. Stanley Hall (1844-1924). Παρόλο που προσέφερε πολλά στην επιστήμη της ψυχολογίας και στη γνώση μας σχετικά με την ανθρώπινη μάθηση, δημιούργησε τις ρίζες για τ’ αρνητικά στερεότυπα για την ανάπτυξη του ενός και μόνο παιδιού στην οικογένεια. Το βλέμμα του ήταν επηρεασμένο από τις συνθήκες της εποχής του, τότε που οι δυτικές κοινωνίες άλλαζαν από τον αγροτικό τρόπο ζωής και τις πολυμελείς οικογένειες, όπου τα παιδιά απολάμβαναν την ύπαρξη πολλών συγγενών, την εξερεύνηση της φύσης, στις αστικού τύπου πυρηνικές και ολιγομελείς οικογένειες. Ο Hall περιέγραψε την εμπειρία του μόνου παιδιού ως ασθένεια για τον εαυτό του. Αντίστοιχα κι άλλοι γνωστοί ψυχολόγοι της εποχής έκφρασαν τις ανησυχίες τους για την ψυχολογία των παιδιών χωρίς αδέλφια, κυρίως όσον αφορά τις δυσκολίες να προσδιορίσουν την ταυτότητα τους ως ενήλικες. Σήμερα, μετά από σχεδόν 100 χρόνια από τις πρώτες μελέτες σχετικά με το θέμα και έχοντας μεγαλώσει ως κοινωνία αρκετές γενιές μοναχοπαιδιών στο μεταξύ, έχουμε πλέον νέα ερευνητικά δεδομένα που καταρρίπτουν πολλούς από τους μύθους που δημιουργήθηκαν στο μεταξύ. Οι σύγχρονοι ψυχολόγοι που ασχολήθηκαν ειδικά με την περίπτωση των οικογενειών μ’ ένα παιδί διαπίστωσαν πως τα μοναχοπαίδια είναι ελάχιστα διαφορετικά από εκείνα που μεγαλώνουν με αδέλφια.

Ισχύει πως τα μοναχοπαίδια αναπτύσσουν εξαιρετικά την λεκτική τους ικανότητα, είναι πιο μελετηρά από τα παιδιά που έχουν αδέρφια;

Οι έρευνες δείχνουν πως συχνότερα τα μοναχοπαίδια έχουν καλύτερες μαθητικές κι ακαδημαϊκές επιδόσεις σε σύγκριση με εκείνα τα παιδιά που έχουν αδέλφια. Υποστηρίζεται όμως πως αυτό οφείλεται κυρίως στη στάση των γονιών: από τη γέννηση του μοναδικού παιδιού τους, ρίχνουν όλη τη προσοχή και το ενδιαφέρον στο μοναχοπαίδι τους, ασχολούνται με την εκπαίδευση του, ξοδεύουν περισσότερα για την μόρφωση του κι έχουν μεγάλες προσδοκίες. Συχνά τα μοναχοπαίδια, από τη μεριά τους σηκώνουν μόνα τους όλο το βάρος της προσοχής των γονιών τους, τους οποίους θέλουν να ικανοποιήσουν και προσπαθούν να φανούν αντάξια της προσφοράς τους προς τον μοναδικό τους απόγονο.

Ισχύει πως τα μοναχοπαίδια είναι μοναχικά, ανώριμα, εγωκεντρικά, κτητικά, προσκολλημένα στους γονείς τους, κακομαθημένα; Είναι αλήθεια πως έχουν αναπτυχθεί αρκετοί μύθοι σχετικά με τα χαρακτηριστικά των μοναχοπαιδιών.

Μύθος: Τα μοναχοπαίδια είναι μοναχικά.
Αλήθεια: Έχουν μάθει να περνάνε αρκετό χρόνο μόνα τους, οπότε χρειάζονται συχνά το προσωπικό τους χρόνο και χώρο. Ωστόσο επειδή μεγαλώνουν χωρίς αδέλφια, αναζητούν κι επιθυμούν την παρέα συνομηλίκων που μπορεί να τους λείπει στην οικογένεια.

Μύθος: Τα μοναχοπαίδια είναι κακομαθημένα.
Αλήθεια: Εξαρτάται από τον τρόπο που μεγαλώνουν οι γονείς το παιδί τους. Στην Κίνα π.χ. μετά από 30 χρόνια της νομοθετικής επιβολής του ενός παιδιού στην οικογένεια αποδείχθηκε πως τα μοναχοπαίδια δεν είναι πραγματικά κακομαθημένα, ούτε αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τους φίλους τους σε σχέση με εκείνα που έχουν πρώτου βαθμού συγγενείς.
t
Μύθος: Τα μοναχοπαίδια είναι εγωκεντρικά.
Αλήθεια: Σχεδόν όλα τα παιδιά περνάνε μια περίοδο που πιστεύουν ότι ο κόσμος εξελίσσεται γύρω απ’ αυτά. Στα μοναχοπαίδια μπορεί να αρέσει να έχουν την προσοχή των άλλων, όπως μπορεί να έχουν μάθει να είναι συχνά το επίκεντρο της προσοχής των γονιών τους. Όμως τους είναι εξίσου σημαντική και η αποδοχή των συνομηλίκων τους.

Μύθος: Τα μοναχοπαίδια είναι κτητικά.
Αλήθεια: Τα παιδιά που μεγαλώνουν με αδέλφια συχνά πιέζονται να μοιραστούν τα παιχνίδια τους, τον χρόνο τους στην τηλεόραση και την προσοχή των γονιών τους. Έτσι μπορεί ν’ αναπτύξουν ανταγωνιστικές συμπεριφορές, ενώ αντίθετα τα μοναχοπαίδια μπορούν να είναι πιο ήρεμα.

Μύθος: Τα μοναχοπαίδια είναι ανώριμα.
Αλήθεια: Μεγαλώνοντας ανάμεσα με ενήλικες, τα μοναχοπαίδια τείνουν ν’ αντιγράψουν τις ενήλικες συμπεριφορές π.χ. τον τρόπο ομιλίας των γονιών τους και τον ενήλικο τρόπο σκέψης από πολύ νωρίς.

Δυσκολεύονται να κοινωνικοποιηθούν ως παιδιά κι ως έφηβοι;

Κάποια αναπτυξιακά στάδια μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολα για ένα μοναχοπαίδι. Η ηλικία μεταξύ 9 και 13 χρονών, όταν το παιδί αρχίζει ν’ ανεξαρτητοποιείται από τους γονείς του τα μόνα παιδιά μπορεί να βιώσουν ένα πιο έντονο αίσθημα μοναξιάς. Όπως επίσης η απομάκρυνση από την οικογενειακή εστία, που πραγματοποιείται συνήθως στις ηλικίες μεταξύ 18 και 23, μπορεί να τα κάνει να νοιώσουν σαν να χάνουν τους γονείς τους. Η μετάβαση, λοιπόν στην ενήλικη ζωή και ανεξαρτησία, μπορεί να είναι δυσκολότερη. Όταν όμως η πορεία αυτή ολοκληρωθεί, γονείς και μοναχοπαίδια απολαμβάνουν μια ζεστή και φιλική σχέση μεταξύ τους.

Υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν εγωιστές, κακομαθημένοι, δύστροποι ενήλικες;

Τα ενήλικα μοναχοπαίδια δεν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οι σύγχρονες μελέτες έδειξαν πως το να μεγαλώσει κανείς ως το μόνο παιδί στην οικογένεια μπορεί να ενισχύσει, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, κάποιες τάσεις. Μερικές απ’ αυτές μπορεί να είναι: ευαισθησία στην απόρριψη και την κριτική, ευχαρίστηση στο ενδιαφέρον των άλλων, ιδιαίτερη εκτίμηση στην ιδιωτικό χώρο και χρόνο, προτίμηση στην παρέα επιλεγμένων, καλών φίλων, δυσκολία στη διαφοροποίηση από τους γονείς, αποφυγή των συγκρούσεων και του ανταγωνισμού με συνομηλίκους, έντονη αίσθηση του τι είναι το σωστό, κτητικότητα αντί για μοίρασμα, τάση για εσωτερικό στρες σχετικά με τους προσωπικούς στόχους, αλλά και ισχυρή θέληση ως ξεροκεφαλιά, να είναι κανείς καλή παρέα στον εαυτό του, να έχει άνεση στην κοινωνικοποίηση με τους ενήλικες.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς προς όφελος του παιδιού και τι να αποφεύγουν;

Να μην είναι υπερβολικοί. Οι γονείς μ’ ένα παιδί συχνά τείνουν να γίνονται υπερ-υποχωρητικοί, υπερ-προστατευτικοί και πολύ προσεκτικοί.

Να υποστηρίζουν την ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων του παιδιού τους με άλλα μέλη της οικογένειας και με συνομηλίκους.

Να μην παραμελούν τον εαυτό τους ή τον γάμο τους. Οι γονείς συχνά επικεντρώνουν την προσοχή τους αποκλειστικά στο παιδί τους. Οι ισορροπίες μέσα στην οικογένεια αποβαίνουν τελικά επίπονες για όλους έτσι.

Να προετοιμάζονται για την διαφοροποίηση του παιδιού τους. Το πολυτιμότερο δώρο που μπορούν να κάνουν οι γονείς στο παιδί τους είναι να το αφήσουν πραγματικά ν’ αναπτυχθεί σ’ έναν ξεχωριστό, αυτόνομο, χαρούμενο ενήλικα, ακόμα κι αν ζει διαφορετικά από τις προσδοκίες τους.

Όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε αγνώστους ή σε χώρους με πολύ κόσμο, γιατί νοιώθουμε άβολα;

Η πολυκοσμία, ειδικά σ’ ένα κλειστούς χώρους (π.χ. χώροι αναμονής, ασανσέρ), μπορεί να προκαλέσει από αμηχανία ως δυσφορία, άγχος ή ακόμα κι εκνευρισμό επειδή σ’ αυτές τις περιπτώσεις περιορίζεται ο ‘’ζωτικός μας χώρος’’, δηλ. ο προσωπικός χώρος γύρω από το σώμα μας (personal space: ο ανθρωπολόγος Edward T. Ηall προσδιόρισε τα 60-70 εκατ. ως την ελάχιστη απόσταση μεταξύ άγνωστων για να νοιώθουμε άνετα, ωστόσο αυτή μπορεί να διαφέρει λίγο από άνθρωπο σε άνθρωπο. Π.χ. οι άνθρωποι που έχουν συνηθίσει σε ανοιχτά περιβάλλοντα ή έχουν μεγαλώσει στην επαρχία, μπορεί να νοιώσουν εντονότερη δυσφορία στην πολυκοσμία από εκείνους που ζουν στην πόλη).

Γιατί πολλοί άνθρωποι όταν μπαίνουν σ’ ένα μέρος με κόσμο (εστιατόριο ή πάρτι) βιάζονται να ‘’χωθούν’’ σε μια γωνία, με την πλάτη στον τοίχο;

Τα ένστικτα είναι ακόμα πολύ ισχυρά μέσα μας. Όταν βρεθούμε σ’ ένα μέρος με κόσμο επιλέγουμε τη θέση που θα νοιώθουμε περισσότερο ασφαλείς και θα έχουμε τον μεγαλύτερο έλεγχο του περιβάλλοντος. Ο τοίχος μας εξασφαλίζει προστασία (δεν μπορεί να συμβεί κάτι πίσω από την πλάτη μας) ενώ στραμμένοι προς τον κόσμο μπορούμε να παρατηρούμε ότι συμβεί γύρω μας (αυτό μας δίνει μια επιπλέον αίσθηση ασφάλειας αλλά και ελέγχου/εποπτείας).

Ποιοι παράγοντες καθορίζουν αν ένας άνθρωπος, μπαίνοντας σ’ ένα μέρος με πολυκοσμία, νοιώθει άνετα να μιλήσει μ’ αγνώστους ή να τους κοιτάξει στα μάτια ή αν θέλει να χωθεί σε μια γωνία και να μην προκαλεί τα βλέμματα ή τα σχόλιά τους;

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η (κακή) εικόνα που έχουμε για το εαυτό μας, η δυσκολία στις κοινωνικές συναναστροφές αλλά και η άσχημη ή μελαγχολική διάθεση είναι οι βαθύτερες αιτίες που μας κάνουν να θέλουμε ‘’ν’ ανοίξει η γη να μας καταπιεί’’ όταν βρισκόμαστε σε περιβάλλον με αγνώστους ή όταν μας κοιτάνε. Ενδόμυχα φοβόμαστε τα αρνητικά σχόλια, την επίκριση ή την υποτίμηση στα μάτια των άλλων…

Πως μπορούμε να καταπολεμήσουμε την τάση μας αυτή και να νοιώθουμε άνετα σε τέτοιες περιπτώσεις;

Υπάρχουν δυο τρόποι ν’ αντιμετωπίσει κανείς το θέμα. Πρώτον, πρακτικά, όταν μας ‘αγχώνει’’ ένα περιβάλλον με πολύ κόσμο μπορούμε να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας με τις φράσεις «είμαι καλά, ασφαλής και αγαπητός» (οι φράσεις αυτές έχουν αποτέλεσμα) και να φορέσουμε το καλύτερο χαμόγελο μας. Συνήθως οι άνθρωποι ανταποκρίνονται θετικά στο χαμόγελο και δείχνουν υποστηρικτική διάθεση στους συνεσταλμένους ανθρώπους όταν αυτοί είναι θετικοί. Αν νοιώθουμε όμως πως οι δυσκολίες μας με τους άλλους μας περιορίζουν τη ζωή, τότε αξίζει ν’ αντιμετωπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες για την ανασφάλειά μας μαζί μ’ έναν ειδικευμένο
ψυχοθεραπευτή/τρια.

Οι δυτικοευρωπαίοι και οι Έλληνες τις τελευταίες γενιές, συνηθίσαμε σ’ έναν σχετικά άνετο και αρκετά καταναλωτικό τρόπο ζωής. Η κατανάλωση είχε γίνει ένας από τους σύγχρονους τρόπους διαφυγής από το άγχος και την πίεση. Οι Έλληνες υπερ -καταναλώναμε ρούχα, καλλυντικά, αυτοκίνητα, φαγητό, ζούσαμε στη λογική του «έχω άρα είμαι», σαν η προσωπική μας αξία να καθρεφτιζόταν στο βλέμμα θαυμασμού των άλλων γι’ αυτά που έχουμε. Η κρίση μας υποχρεώσει επαναπροσδιορίσουμε το βλέμμα μας στη ζωή, απ’ το αξίζει η βιτρίνα που δείχνω, στο «αξίζω γι’ όλα αυτά που είμαι και νοιώθω». Αν δεν αναθεωρήσουμε, κινδυνεύουμε να βρεθούμε σ’ εσωτερικό αδιέξοδο.

Τα πρώτα συναισθήματα που γεννά η κρίση είναι η ανασφάλεια, ο φόβος και η ανησυχία για το μέλλον. Φυσικά και οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ιδιαίτερες ωστόσο τα σενάρια των φόβων μας δεν είναι απαραίτητο ότι θα πραγματοποιηθούν. Συχνά ο φόβος γεννά, ή αυξάνει, το φόβο προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο όλο και αυξανόμενου φόβου και ανησυχίας που μπορεί να φτάσει –πριν καν υπάρξουν πραγματικά απειλητικές συνθήκες- στον πανικό, την απελπισία, (ή αντίθετα μπορεί να οδηγήσει σε όλο κι εντονότερο αίσθημα θυμού κι επιθετικότητας). Όσο αφηνόμαστε παθητικά στην άσχημη διάθεση τόσο χειρότερα ή πιο θυμωμένοι νοιώθουμε… Η διάθεση μας είναι συχνά μεταδοτική, αντανακλάται και στο περιβάλλον μας. Όσο περισσότερο κατσουφιάζουμε τόσο βαραίνουμε το κλίμα γύρω μας και τους ανθρώπους που μας πλησιάζουν.

Η τέχνη της καλής ψυχολογίας
‘’Ουδέν κακό αμιγές καλού’’, ή αλλιώς η τέχνη να διακρίνουμε το θετικό σ’ ότι συμβαίνει, γι’ αυτό τολμήστε να:

• Απλουστεύστε τη ζωή σας. Αμφιβάλλω αν μας είναι πραγματικά απαραίτητα όλα όσα καταναλώνουμε (ή είχαμε συνηθίσει να καταναλώνουμε). Συνήθως μπορούμε να ζήσουμε καλά με πολύ λιγότερα…

• Σκεφτείτε θετικά. Ποια η αξία να αφήνουμε τον εαυτό μας να πέφτει στη μιζέρια και τη μελαγχολία; Αυτό δεν πρόκειται ν’ αλλάξει τίποτα, απλώς επιβαρύνει τη διάθεση και θολώνει τη σκέψη.

• Ανακαλύψτε την αξία σχέσεων με τους άλλους. Τα γνήσια συναισθήματα μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά όταν δεν μεσολαβούν οικονομικές ανταλλαγές, είναι η πολυτιμότερη περιουσία μας.

• Σταματήστε να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους. Συνηθίζουμε να μετράμε την αξία μας με βάση τα κυβικά του αυτοκινήτου μας ή τη φίρμα στα ρούχα μας. Ανακαλύψτε αυτά για τα οποία αξίζετε και δεν αγοράζονται ούτε πουλιούνται.

• Τα χρήματα δεν είναι το παν! Μπορούν να προσφέρουν άνεση στη ζωή, αυτό είναι αλήθεια αλλά ικανοποίηση από τη ζωή μπορούμε να νοιώσουμε και μ’ ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα στην παραλία…

• Αν νοιώθετε εξαιρετικά καταβεβλημένοι ψυχολογικά συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι ν’ αντιμετωπίσετε μια δυσάρεστη κατάσταση, ίσως κάποιους δεν τους έχετε διακρίνει ακόμα.

• Συνήθως τα πράγματα δεν είναι ποτέ μόνον άσπρα ή μόνον μαύρα. Προσπαθήστε να είστε ήρεμοι και να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας ώστε ν’ αναζητήσετε εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα.

Γιατί, οι περισσότεροι άντρες τα τραβάνε όλα μόνοι τους; Τι κάνει τους κάνει να απευθύνονται λιγότερο συχνά, απ’ ότι το αντίθετο φύλο, σ’ έναν ειδικό για τα προβλήματά τους; Είναι λοιπόν οι άντρες καλύτερα προσαρμοσμένοι από τις γυναίκες ή κάτι άλλο συμβαίνει;

Ας καταλάβουμε την αντρική μεριά…

Τ’ αγόρια μεγαλώνουν με τις ανδρικές μορφές ηρώων : ο ήρωας είναι δυνατός και κατά βάση μόνος. Στα δύσκολα ο ήρωας ξεπερνά τα εμπόδια και σώζει τον κόσμο και αυτούς που αγαπά. Τ’ αγόρια μαθαίνουν να μην δείχνουν το φόβο ή τον πόνο τους: «τ’ αγόρια δεν κλαίνε». Μεγαλώνουν μαθαίνοντας ότι η έκφραση του πόνου για τον άντρα μπορεί να σημαίνει αδυναμία. Μαθαίνουν ότι πρέπει να επιμένουν ανεξάρτητα από τα συναισθήματά τους. Από μικρά μαθαίνουν να είναι έντονα ανταγωνιστικά: το να χάσουν σ’ ένα αθλητικό παιχνίδι μπορεί εύκολα να καταλήξει σε γελιοποίηση ή ντρόπιασμα του χαμένου. Αυτό έχει θετικά αποτελέσματα, τους κάνει να προσπαθούν για το καλύτερο αλλά κι αρνητικές συνέπειες, τους μαθαίνει από μικρούς να κρύβουν τα συναισθήματά τους, την ευαισθησία τους και να δημιουργούν έτσι μια παραπλανητική εικόνα για τον εαυτό τους και συναισθηματική απόσταση.

Οι περισσότεροι άντρες μεγαλώνουν με πατεράδες που κι εκείνοι κρατούσαν συναισθηματικές αποστάσεις από τη γυναίκα τους και τα παιδιά τους. Το μοντέλο των αντρών για την αρρενωπότητα, για τον άντρα με Α κεφαλαίο, είναι λίγο ως πολύ να μοιάσουν στον μπαμπά τους: ν’ αρνηθούν λίγο ως πολύ τα συναισθήματα.

Τι κάνει τους άντρες να μην θέλουν τον ψυχοθεραπευτή;

Ο παραδοσιακός αντρικός ρόλος εμποδίζει τους άντρες ν’ αναζητήσουν θεραπεία. Το μοντέλο της αρρενωπότητας, του αντρισμού σημαίνει να είσαι δυνατός, να έχεις γενναιότητα και θάρρος, να είσαι ανεξάρτητος και συναισθηματικά ανθεκτικός. Τι να κάνει λοιπόν ένας άντρας σ’ έναν ψυχολόγο, να μιλήσει για τα συναισθήματά του ή να ζητήσει λύση στα προβλήματά του; Οι ανδρικές αρετές κάνουν τους άντρες να παραδέχονται δυσκολότερα τα προβλήματα που μπορεί ν’ αντιμετωπίζουν και ν’ αποφεύγουν ν’ αναζητήσουν υποστήριξη …

Υπάρχουν συναισθήματα που θέλουμε ν’ αποφύγουμε και τις καταστάσεις που μας τα προκάλεσαν. «Δεν θέλω να θυμάμαι..», λέμε, «τη στιγμή που ένοιωσα…». Αν συμπληρώνατε εσείς αυτή τη φράση τι θα λέγατε; Τι σας έρχεται στο νου; Μήπως δεν θέλετε να σκεφτείτε κάτι τέτοιο; Στο βάθος της ύπαρξης μας, οι περισσότεροι άνθρωποι κρύβουμε ή κυριολεκτικά θάβουμε αυτά που μας πονάνε όταν τ’ αγγίζουμε. Με άλλα λόγια «τ’ απωθούμε». Συχνά δεν ξέρουμε και τι άλλο καλύτερο να κάνουμε.

Τι κρύβουμε συνήθως απ’ τους άλλους;

Αποτυχίες, απογοητεύσεις, τραυματικές εμπειρίες και συμπεριφορές των άλλων προς εμάς, ντροπή, ενοχή, θλίψη, φόβους, σημαντικές απώλειες στη ζωή μας… Η λίστα είναι μεγάλη. Δεν έχει σημασία αν αυτά που κρύβουμε στην εσωτερική ντουλάπα τα θεωρούμε σοβαρά ή τα κρίνουμε ως γελοία, ασήμαντα, ή ότι αφορούν στα παλιά. Τα συναισθήματα αυτά είναι καθοριστικά για τη δική μας ύπαρξη, άρα σημαντικά.

Γιατί απωθούμε κάποια συναισθήματα;

Κάποια είναι εξαιρετικά επώδυνα και νοιώθουμε ότι δεν τ’ αντέχουμε. Γεγονότα ή καταστάσεις στη ζωή μας που μας τραυμάτισαν ή εξακολουθούν να μας τραυματίζουν, μας κάνουν να νοιώθουμε ντροπή, ενοχή, μας είναι ανυπόφορα. Προσπαθούμε λοιπόν, να τα κρύψουμε κι από εμάς τους ίδιους για ν’ αποφύγουμε τον βαθύ ψυχικό πόνο που φέρνουν. Όλοι θέλουμε να έχουμε μια καλή εικόνα για τον εαυτό μας, ωστόσο μπορεί ορισμένα βιώματά μας να μην ταιριάζουν με την εικόνα αυτή. Ή να μην μπορούμε εμείς να βρούμε μια ικανοποιητική εξήγηση γι’ αυτά…

Πως αυτά που απωθούμε μας επηρεάζουν από τον παρασκήνιο…

Οι περισσότεροι αγνοούμε το βαθύτερο καθημερινό πόνο που μας προκαλούν τα συναισθήματα που απωθούμε. Συχνά κινούν τα νήματα της ζωής μας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, και μας επηρεάζουν από το παρασκήνιο. Θυμηθείτε τη αργοπορία σας σε κάποιες δουλειές ή ραντεβού, πότε ξεχάσατε κάτι σημαντικό που θέλατε όμως οπωσδήποτε να θυμηθείτε, ένα ξέσπασμα θυμού που βγήκατε εκτός εαυτού ίσως σε ακατάλληλο πρόσωπο ή με τρόπο που ξεπερνούσε τις πραγματικές αιτίες, κάτι που σας ράγισε την καρδιά αλλά δεν καταλαβαίνατε γιατί τόσο πολύ. .. Τα συναισθήματα που κουκουλώνουμε είναι εκεί κι ας μην τους δίνουμε σημασία και η σταγόνα φτάνει κάποια στιγμή για να ξεχειλίσει το εσωτερικό μας ποτήρι. Είναι η στιγμή που καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά μέσα μας αλλά δεν μπορούμε να βρούμε τι ακριβώς μας φταίει. Συνήθως μας φταίνε οι άλλοι ή η πραγματικότητα που ζούμε….

Είμαι αρκετά χρόνια ψυχοθεραπεύτρια, τελευταία όμως παρατηρώ πόσο συχνότερα έρχονται στο γραφείο οι άνθρωποι με θέμα τη μοναξιά. Ανεξάρτητα από το πόσο κοινωνικός φαίνεται κάποιος, στο βάθος μπορεί να αισθάνεται πολύ μόνος. «Γιατί νοιώθω έτσι; Τι μου συμβαίνει;», «τι κάνω λάθος;» αναρωτιούνται οι άνθρωποι που κάθονται απέναντι μου στις συνεδρίες. Έχουν δίκιο, μιλούν για μια από τις πρωταρχικές μας ανάγκες ως είδος, ν’ ανήκουμε, να μοιραζόμαστε, ν’ ανταλλάσουμε μεταξύ μας.

Φτιάξαμε ένα πολιτισμό για να ζούμε καλύτερα, και έτσι είναι όσον αφορά στις υλικές ανέσεις, δεν μάθαμε όμως πως να παράγουμε πολιτισμό. Δηλ. πώς να ζούμε καλύτερα μεταξύ μας. Μαθαίνουμε πώς να χειριζόμαστε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μια ηλεκτρική σκούπα, πώς να οδηγούμε ένα αυτοκίνητο, μαθαίνουμε πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι υπάλληλοι αλλά δεν μαθαίνουμε πώς μπορούμε να κάνουμε πραγματικές και ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους. Γιατί κι αυτό είναι μια συναισθηματική δεξιότητα, που μαθαίνεται, εκτός σχολικού προγράμματος...

Η μοναξιά είναι ένα σύγχρονο, κοινωνικό φαινόμενο.. αλλά όχι μόνο!

Όσο μεγαλώνουμε τόσο περισσότερους ρόλους αναλαμβάνουμε π.χ. ως επαγγελματίες, ως σύζυγοι, ως γονείς. Οι ρόλοι μας συνδέονται με ευθύνες, επιβάλλουν περιορισμούς, συχνά επηρεάζουν τη συμπεριφορά και την έκφρασή μας, αφήνοντας σιγά σιγά μικρό περιθώριο στην αυθεντική, προσωπική μας έκφραση.

Στις συμβατικές σχέσεις, στις σχέσεις αναγκαιότητας ή συμφέροντος το τίμημα είναι ο πραγματικός μας εαυτός.

Όταν εκφραζόμαστε μέσα από ένα ρόλο, ένα προσωπείο ή μέσα από την εικόνα που θέλουμε να δείξουμε στους άλλους και όχι με τον πραγματικό μας εαυτό, με τις πραγματικές του σκέψεις και τ’ αληθινά του συναισθήματα, τότε νοιώθουμε μοναξιά. Όσο λιγότερα κομμάτια του αληθινού εαυτού μας μοιραζόμαστε με τους άλλους τόσο μεγαλύτερη μοναξιά νοιώθουμε.

Φοβόμαστε να χαλάσουμε την εικόνα μας στα μάτια των άλλων.

Η ανασφάλεια μπορεί να νοιώθουμε στο να εκφράσουμε τον εαυτό μας και ν’ ανοιχτούμε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, μας κάνει να διατηρούμε μια επιφυλακτική στάση απέναντι στους άλλους. Η στάση αυτή αντανακλάται πίσω σε μας. Οι άλλοι δεν μας πλησιάζουν αρκετά, δεν μας αναζητούν τα Σαββατοκύριακα.., νοιώθουμε σαν να μας αφήνουν λίγο ‘’απ’ έξω’’. Αν αφήσουμε να πέσουν λίγο οι ‘’μάσκες’’ που φοράμε, κι επιτρέψουμε να εκφραστούμε πιο ‘’αυθόρμητα’’, τότε δημιουργούμε τις συνθήκες για ειλικρινείς σχέσεις με τους γύρω μας… Ίσως τότε, ν’ ανακαλύψουμε ότι έχουμε ξεχάσει, εδώ κι αρκετά χρόνια, την σημαντικότερη σχέση της ζωής μας, την επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό …